Đệm lót sinh học là hỗn hợp giữa chất độn (trấu, mạt cưa...) và men vi sinh hữu ích được dùng để lót nền chuồng trong chăn nuôi. Các vi sinh vật trong đệm lót sẽ phân giải phân, nước tiểu do vật nuôi thải ra, nhờ đó hạn chế sinh khí hôi, thối; ức chế và tiêu diệt sự phát triển của hệ vi sinh vật có hại.
Đặc điểm
Đệm lót sinh học là hỗn hợp giữa chất độn (trấu, mạt cưa...) và men vi sinh hữu ích được dùng để lót nền chuồng trong chăn nuôi. Các vi sinh vật trong đệm lót sẽ phân giải phân, nước tiểu do vật nuôi thải ra, nhờ đó hạn chế sinh khí hôi, thối; ức chế và tiêu diệt sự phát triển của hệ vi sinh vật có hại. Có nhiều nguyên liệu có thể sử dụng làm đệm lót, tuy nhiên, cần chọn những loại nguyên liệu đảm bảo các yêu cầu sau:
- Có độ cứng tương đối, không dễ bị phân hủy;
- Có kích thước nhỏ và tương đối đồng đều, không dễ bị đóng cục;
- Có tính năng hút nước tương đối và không dễ bị nhiễm nấm mốc;- Không độc, không gây kích thích;
- Có một lượng chất dinh dưỡng nhất định.
Nhìn chung, nguyên liệu thường được sử dụng là 100% mạt cưa (từ các loại gỗ cứng, kích thước từ 5 - 10 mm) hoặc 50% mạt cưa + 50% trấu.
Yêu cầu
Có 2 kiểu nền đệm lót: có thể làm đệm lót toàn bộ nền chuồng và có thể làm kiểu nền chuồng gồm 2/3 diện tích chuồng làm đệm lót còn lại 1/3 diện tích chuồng làm nền bê tông hay lát gạch.
Nền chuồng làm đệm lót yêu cầu chiều sâu 50 - 60 cm; đáy nền đệm lót làm bằng đất nện và bắt buộc phải cao hơn mực nước cao nhất hàng năm khoảng 30 - 50 cm để ngăn chặn nước ngấm vào đệm lót sẽ làm chết vi sinh vật trong nền đệm.
Trước khi thả vật nuôi vào chuồng cần rải đều phân từ đàn cần thả trên mặt đệm lót con vật có thói quen thải phân đều trên mặt chuồng.
Quản lý
Tầng trên cùng của đệm lót luôn giữ độ ẩm ở 20% để đảm bảo cho sự lên men tiêu hủy phân tốt. Tránh cho chuồng bị hắt nước mưa và nước từ vòi uống làm ướt đệm lót. Khi đệm lót bị ướt cần bổ sung chất độn lót khô.
Khi thấy đệm lót bị khô cần phun ẩm bằng vòi phun sương. Đảm bảo đệm lót luôn tơi xốp để phân tiêu hủy nhanh, do vậy hàng ngày cần xới tơi đệm lót đặc biệt ở chỗ đệm lót có hiện tượng kết tảng.
Thường xuyên quan sát phân nếu thấy phân nhiều ở một chỗ cần vùi lấp ngay. Nếu lượng phân quá nhiều, không phân giải hết có thể mang đi. Nếu heo bị tiêu chảy cần cách ly, rắc vôi hoặc phun chế phẩm men sau đó vùi sâu xuống 30 cm.
Khi thấy có mùi của nguyên liệu kèm mùi của phân lên men, không có mùi thối là đệm lót đang hoạt động tốt.
Đệm lót sau thời gian sử dụng khoảng một năm thì nên tiến hành thay mới lớp đệm, việc thay mới lớp đệm cũng như số lần thay mới được quyết định bởi nhiều yếu tố như chất xơ của lớp đệm quá thấp, quá mịn, mật độ nuôi quá lớn sẽ gây nên tình trạng quá tải đối với lớp đệm. Vì vậy, thời gian thay mới và số lần thay mới lớp đệm nên tùy vào từng trường hợp cụ thể để áp dụng cho hiệu quả.
Đối với trại gà: Lần 1, cần lấy đi bề mặt lớp đệm từ 15 - 20 cm, và bổ sung lớp đệm mới khoảng 20 - 25 cm; Lần thứ 2 cần thay mới hoàn toàn.
Đối với trại heo: Lần 1, lấy đi bề mặt lớp đệm từ 10 - 15 cm, và bổ sung lớp đệm mới khoảng 12 - 18 cm. Lần 2, lấy đi bề mặt lớp đệm từ 20 - 30 cm, và bổ sung lớp đệm mới khoảng 25 - 35 cm. Lần thứ 3 cần thay mới hoàn toàn.
Theo kết quả nghiên cứu và thực nghiệm của Học viện Nông nghiệp Việt Nam, chăn nuôi heo trên nền đệm lót sinh học có thể tiết kiệm được 80% lượng nước; giảm 60% nhân lực trong việc dọn chuồng, tắm rửa cho heo và giảm 10% chi phí thức ăn.